U bent van huis uit sociologe. Vanwaar uw fascinatie met IT?
Aan de VU voerde ik ooit een onderzoek uit onder huisartsen waarbij heel veel informatie moest worden verwerkt. Ik zag direct een hele nieuwe wereld aan mogelijkheden voor me. Met de computer kun je in een berg informatie verbanden aanbrengen, patronen zien. Daarna heb ik diverse medische specialistische informatiesystemen opgezet en databases aan elkaar gekoppeld. Het is ongelooflijk wat je kunt doen als je tien jaar aan gegevens aan elkaar koppelt. Sommige mensen worden daar zenuwachtig van, maar ik vind het vooral spannend.
U betoogt dat iedere manager de basics van IT zou moeten kennen. Waarom vindt u dat van belang?
Ik vind het niet meer dan normaal om in deze tijd een zekere basiskennis van IT te hebben, daarvoor is de rol die IT speelt in het dagelijks leven simpelweg te groot. Tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat het in de ICT gaat om de ‘I’, de informatie, de rest komt daar achteraan. Kennis van de techniek bevordert de informatievoorziening en -uitwisseling.
Hoe komt het dat veel managers nog steeds denken dat ze zelf niets van IT hoeven te weten?
Dat stamt deels uit de tijd dat er nog onderscheid kon worden gemaakt tussen de businesskant van een bedrijf en de IT-kant, die ten dienste stond van die business. Dat onderscheid bestaat nu nauwelijks meer. Maar het komt ook omdat naar mijn mening binnen de IT de neiging bestaat om de zaken ingewikkelder voor te stellen dan ze zijn. De klant of collega wordt onkundig gehouden. Ik heb zelf voldoende managementfuncties in de IT vervuld om te weten dat sommige leveranciers je proberen een oor aan te naaien. Het is mijn rotsvaste overtuiging dat IT niet moeilijk is, mits je je beperkt tot de grondprincipes. De basis is begrip hebben van de manier waarop technologie en informatie in elkaar grijpen. Dat kun je zo ingewikkeld maken als je wilt. Je kunt er tien meter boeken over volschrijven, maar de kern is dat IT niets anders is dan een nieuwe manier van communiceren, van informatie uitwisselen.
Wat bedoelt u met de businesskant versus de IT-kant van een bedrijf?
In het boek omschrijf ik het als het meten van de alignment van business en IT, zeer populair in de jaren negentig. Destijds probeerde men op allerlei manieren de bijdrage van IT aan het bedrijfsresultaat te meten. We weten nu dat dat bijzonder weinig heeft opgeleverd, maar het heeft er wel voor gezorgd dat IT een status aparte heeft verworven die niet meer van deze tijd is. De IT ‘is’ nu zo vaak de business dat het zinloos is om die twee begrippen gescheiden te willen houden.
Daarnaast sluit het niet aan bij de hedendaagse maatschappij. Wij maken dagelijks gebruik van het wonder IT; we vinden het doodnormaal om overal muziek en plaatjes of bewegend beeld tot onze beschikking te hebben. Maar niemand ziet dat als ICT. Daar krijgen de meesten ook direct een nare smaak van in hun mond. De meesten denken aan ellende, problemen en helpdesks. Het is een misverstand dat IT draait om technologie, kabels en snoeren. Niemand lijkt zich te realiseren dat het uiteindelijk bedoeld is om vrijelijk informatie te kunnen uitlezen en uitwisselen.
Hoe komt het dat men toch vast blijft houden aan dit soort systematiek?
De enorme vlucht die het gebruik van IT heeft genomen, vraagt om een paradigmawijziging: we zullen IT op een radicaal andere manier moeten benaderen en dat kost tijd. Het stopt niet bij het verzamelen van nieuwe kennis – die moet ook nog worden toegepast. Kijk naar bijvoorbeeld het Nieuwe Werken, waar iedereen nu zo vol van is. Feitelijk bestaat dat natuurlijk al vanaf het moment dat de laptop is uitgevonden en je je werk overal mee naartoe kon nemen.
Tot slot: hoe ziet u de nabije toekomst eruit?
Het Nieuwe Werken zal veel gevolgen hebben. Ik vind overigens dat er nu in redelijk platte termen over wordt gesproken, het gaat vaak alleen over de files en het besparen op kantoorruimte. Maar je moet ook andere consequenties in het oog houden: de ‘ouder-kind-relatie’ zoals die bestaat tussen werkgever en werknemer zal verdwijnen, er zullen vele zelfstandigen bijkomen. Dat heeft weer grote gevolgen voor de manier waarop presteren en functioneren wordt gemeten en daar wringt het voor de manager. Die zullen gedeeltelijk overbodig worden. En natuurlijk rukt de technologie verder op.
Over Erik de Vries
Erik de Vries is freelance journalist.
