Regie versterken in het onderwijs

Voorwoord 5
Inleiding 11
1 Regie en gedrag 14
Hoe ben je van invloed op de ontwikkeling van leerlingen op school? 16
Wat is belangrijk voor leerlingen? 17
Wat kunnen ze leren? 19 Hoe ontwikkel je regie? 20
Wat zijn regiefuncties? 21
Doelgericht aan de slag met de leerling 23
Hoe ontwikkel je regiefuncties en hoe kun je ze versterken? 24
Waarom zijn leraren zo belangrijk?
De relatie als voorwaarde voor 25 ontwikkeling
Een goede leraar is onbetaalbaar 28
Wat is zinvol ingrijpen? 30
Wat je ziet is wat je krijgt, of: wat je zaait, oogst je 31
Doelgericht regie versterken 32
2 Worden wie je bent. Hoe ben je als leraar of docent 34
Voorwoord van invloed?
Inleiding 34
Aanleg, temperament en informatieverwerking 37
Regiefuncties en het brein 39
Imitatie van voorbeeldfiguren en leeftijdgenoten 41
Opvoeding 44
Ervaringen 45
Samenvatting 46
Regiefuncties 48
Inleiding 48
Welke regiefuncties zijn er? 49
Taal (communicatie en verbeelding) 49
Geheugen 50
Perceptie 50
Motoriek 51
Zelfcontrole 51
Geweten 52
Oriëntatie in tijd en ruimte 53
Gedrag 54
Samenvatting 55
4 Ontwikkeling in stadia 56
Inleiding 56
Het presociale of symbiotische stadium en de impulsieve of 56
egocentrische fase, gericht op verlangens en impulsen van het ik Het afwerende of zelfbeschermende stadium 57
Het conformistische stadium; het verlangen erbij te horen 58
Het zelfbewuste stadium; een eigen geest 59
Het verantwoordelijke stadium 59
Wat betekent dit voor de basishouding van leraren? 61
Samenvatting 61
5 Van gedrag naar vaardigheden in ontwikkeling 63
Over begeleiden en loslaten 63
Van gedrag naar regiefuncties 64
Doelen stellen en kleine stappen nemen 73
Regiefuncties en gedragsproblematiek 73
Samenvatting 74
6 Wat is een zinvolle relatie? 76
Inleiding 76
Hoe ziet een goede relatie eruit? Vertrouwen en 77 ontwikkelingsperspectief Een onderwijskundig zinvolle relatie 77
Acceptatie 78
Afstemmen en grenzen stellen 85
Zelfvertrouwen bevorderen 91
Onafhankelijkheid 95
Creativiteit, uniciteit en eigenheid; worden wie je bent 100
Samenvatting 103
7 De bouwstenen bij klassenmanagement of bij 106
vraagstukken over passend onderwijs
Model 1 Vragenlijst onderwijskundig zinvolle relatie voor 107 leraren en docenten
Model 2 Vragenlijst onderwijskundig zinvolle relatie voor 111 leraren en docenten
Samenvatting 115
8 Versterken van de regiefuncties 116
Inleiding 116
Van gedrag naar vaardigheid 117
Gouden driehoek 120
Doelgericht werken in een school 122
Model 2 123
Lerende cultuur 125
Samenvatting 126
9 Doelgericht in gesprek met behulp van de vijf bouwstenen 127
Inleiding: kleine stappen zijn grote stappen 127
Bouwsteen 1, Zien en acceptatie 128 Bouwsteen 2, Afstemmen en begrenzen 129 Bouwsteen 3 Vertrouwen, wat kun je leren 130 Bouwsteen 4, Onafhankelijkheid, wat je al kunt en doet 131 Bouwsteen 5, creativiteit, eigenheid en uniciteit 132 Belangrijke aandachtspunten bij een regieversterkend gesprek 134 Vragenlijst zinvolle relatie tijdens een gesprek: vertrouwen, 133 acceptatie en bieden van perspectief op ontwikkeling Samenvatting 136
10 Spelen en verbeelding; het gebruik maken van creativiteit 137 van leerlingen en het versterken van hun regie Het gebruik maken van spel bij jonge leerlingen 138
Persoonlijkheidsontwikkeling en creativiteit 139
Stadia in spelontwikkeling 140
Extra ondersteuning bij spel of creativiteit 141
Verbeelding en ego-ontwikkeling 145
Vragenlijst onderwijskundig zinvolle relatie bij spel of creatieve vakken 145 Creativiteit en inspiratie; de kunst van loslaten 146
Samenvatting 147
Tot slot: de leraar doet ertoe 149
Een zinvolle relatie, afstand en nabijheid 149
Doelgericht versterken van regie 151
Regie versterken en onderwijskundig leiderschap 151
Literatuur en referenties 155
Bijlagen 159
1 Model regiefuncties 162
2 Leerdoelenformat 166
3 POP voor leerlingen 168
4 Individueel Ontwikkelingsplan 170
5 Observatieformat 173