Buit

INLEIDING

DEEL I KUNSTCOLLECTIES IN TURBULENTE TIJDEN
1. Kunstenaars in de verdrukking 21
‘Droomparadijs’ Bali
Duitse kunstenaars achter tralies
Andere Europese schilders
Japanse inval op Bali
De eigenzinnige Ketut Tantri
Hofker en Bonnet, kunstenaarsvrienden
Onrustig Bali, 1945 tot 1950
Dood in het ‘droomparadijs’, na 1950
Tragedie in Sanur
De onopgeloste moord op kunstenaar Jo König
Nederlands(-Indische) kunstenaars op Java
Zeeuws-Vlaamse schilder Imandt
Friese dandy Sonnega
Overhaaste vlucht van Wichers
De vergeten schilders
Dochter van Rietveld
Duistere landschappen van Goedvriend
De verlaten villa van Adolfs
Het tragische einde van Sayers
Plundering van Jan Franks atelier
Kunsthandelaren en verzamelaars
Kunstverzamelaars onder druk
Niet-geclaimde kunstwerken

2. Museale en particuliere kunstcollecties 76
Geschonden monumenten en verbrande schilderijen
De Landsverzameling
Oranjeportretten
Gouverneursportretten
Op zoek naar het gouverneursportret van Van der Parra
Verloren gewaand topstuk van Raden Saleh
Vijfde bruikleencollectie-Regnault
‘De jap wist zich waarschijnlijk met al die slappe doeken geen raad.’
Zweers_buit_BW08.indd 5 16-10-20 12:32
Privécollecties in de Japanse tijd en de bersiap
Twintig koffers vol kunst
De lotgevallen van Anna Resinks collectie
Geclaimde kunstwerken
‘Rampok viert hoogtij’

3. De kunstcollectie van president Sukarno 115
Kunst in dienst van de revolutie
Kunstverzamelaar met een missie
De zaak-Hofker
Geschenken voor Sukarno
De kunstschatten van Sukarno in albums
Sukarno’s val en nalatenschap

DEEL II VORSTELIJKE COLLECTIES
4. Zoektocht naar de kroonjuwelen van de sultans 137
Sultan van Atjeh: een trommel vol kroonjuwelen
Vorstenhuis van Asahan: de gestolen pusaka-kris
Sultan van Pontianak: gouden tiara’s en het zakhorloge
Onttroonde sultans
Sultan van Siak: schenking aan de Republiek
Balinese vorst: op zoek naar een briljant uit sacrale kris

DEEL III NATIONALE INSTELLINGEN EN COLLECTIES IN OORLOGSTIJD
5. Musea 151
Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen
Historische musea
Landsarchief
Oudheidkundige Dienst
Oudheidkundige musea
Geologisch Museum

6. Botanische tuinen 176
’s Lands Plantentuin te Buitenzorg
‘Nipponwerkers’
Chaos in de Plantentuin
Botanische tuin en Raffles Library & Museum in Singapore

7. Observatoria en instituten 188
Meteorologisch Instituut en Sterrenwacht Lembang
De medisch-wetenschappelijke Instituten Eijkman en Pasteur
De beruchte medische unit 731
Zweers_buit_BW08.indd 6 16-10-20 12:32

DEEL IV DE GROTE BOEKENROOF
8. Operatie boekenroof 197
Geroofde boekencollecties
Ontruimde boekwinkels
Verdwenen bibliotheken
Restitutieclaims wetenschappelijke bibliotheken
‘Monuments Men’ in actie
Opsporing geroofde boeken

DEEL V RECHTSHERSTEL EN RESTITUTIE
9. Indische Raad voor het Rechtsherstel 209
Liquidatie van ‘verweesde’ boeken en schilderijen

10. Geroofde cultuurgoederen in Japan 212
Japanse tegenwerking
Restitutieclaims particuliere verzamelaars
‘Kluisjesroof ’
Aziatica in Amerikaanse handen
Restitutieclaims musea en instellingen
Restitutieclaims vrijmetselarij en Joodse gemeenschap

11. Japanse compensatie? 225

12. Slotbeschouwing 228
Kunstcollecties in oorlogstijd
Musea, bibliotheken en archieven

Dankwoord 236
Noten 238
Lijst van afkortingen 278
Bibliografie 281
Geraadpleegde bronnen 288
Illustratieverantwoording 291
Personenregister 292