Heffingen op basis van de Mijnbouwwet

Voorwoord / V
Afkortingen / XV

HOOFDSTUK 1
De Mijnbouwwet en de Nederlandse winningsindustrie / 1
1.1 Toepassingsbereik / 1
1.2 De fysieke stoffen en elementen bestreken door de Mijnbouwwet / 1
1.2.1 Delfstoffen / 1
1.2.2 Koolwaterstoffen / 2
1.2.3 Aardwarmte, CO2 en andere stoffen / 2
1.3 Geografisch bereik: de landzijde en zeezijde / 2
1.3.1 De (afwijkende) landzijde en zeezijde in de Mijnbouwwet / 3
1.3.2 Verticaal bereik / 4
1.4 Het eigendomsvoorbehoud van de staat / 4
1.5 Het stelsel van vergunningen onder de Mijnbouwwet / 4
1.5.1 De opsporingsvergunning / 4
1.5.2 De winningsvergunning / 5
1.5.3 De opslagvergunning / 6
1.5.4 De overdracht, splitsing, samenvoeging of intrekking van een vergunning / 6
1.5.5 De vergunningsgebieden / 7
1.5.6 De aangewezen vergunninghouder (de operator) / 7
1.6 De ontmantelingsverplichting / 7
1.6.1 Buitenwerkingstelling en ontmantelingsverplichting / 7
1.6.2 Financiële zekerheid voor ontmantelingsverplichtingen / 8
1.7 De (verplichte) deelname door de Nederlandse staat / 9
1.7.1 Deelname in de winning: de Overeenkomst van Samenwerking / 9
1.7.2 Ook deelname in de opsporing mogelijk / 10
1.7.3 Deelname in de opsporing en winning van aardwarmte / 10
1.8 De Nederlandse exploratie- en winningsindustrie anno 2023 / 10
1.8.1 Vergunningen en productie / 11
1.8.2 De opbrengsten van de mijnbouwheffingen / 11
1.9 Overige relevante concepten en termen / 12
1.9.1 Proven reserves / 12
1.9.2 Unitisation Agreement / 12
1.9.3 Overriding royalty interest / 12
1.9.4 Farm-in- en farm-out-overeenkomsten / 13

HOOFDSTUK 2
Algemene aspecten van het winstaandeel / 15
2.1 Historische achtergrond van het winstaandeel / 15
2.2 Wie is winstaandeel verschuldigd? / 16
2.2.1 Houders en medehouders / 17
2.3 Consolidatie / 17
2.4 Systematiek van het winstaandeel op hoofdlijnen / 18
2.5 De bijzondere standstill-bepaling (art. 55 Mijnbouwwet) / 18
2.5.1 Achtergrond van de bepaling / 18
2.5.2 De wijziging per 1 januari 2023 in verband met de tijdelijke verhoging van de cijns / 20

HOOFDSTUK 3
De winst-en-verliesrekening van het winningsbedrijf / 21
3.1 Inleiding / 21
3.2 Het begrip ‘winningsbedrijf’ (de ring fence) / 21
3.2.1 Het winningsbedrijf onder de oude wetgeving / 22
3.2.2 Vergelijking met andere fiscale afbakeningsperikelen / 22
3.2.3 De ring fence in de jurisprudentie: het fusie-arrest (BNB 2019/130) / 23
3.3 Opbrengsten en kosten die in ieder geval wél tot het winningsbedrijf behoren / 25
3.3.1 Onttrekking anders dan door verkoop / 25
3.3.2 Waardeverschil voorraad / 25
3.3.3 Verkoop van winningsvergunning / 26
3.3.4 Kosten behorende bij een tegelijkertijd gehouden opsporingsvergunning / 26
3.3.5 Preproductiekosten / 28
3.4 Opbrengsten en kosten die in ieder geval níét tot het winningsbedrijf behoren / 28
3.4.1 Afschrijving op koopsom opsporingsvergunning / 28
3.4.2 Verbruik van koolwaterstoffen door vergunninghouder / 29
3.5 Afdekkingsinstrumenten / 30
3.6 De verwijzing naar de inkomstenbelasting en vennootschapsbelasting / 31
3.6.1 Algemeen overzicht art. 68 lid 1 Mijnbouwwet / 31
3.6.2 Totaalwinst, jaarwinst en goed koopmansgebruik (art. 3.8 en 3.25 Wet IB 2001) / 32
3.6.3 Niet-aftrekbare kosten (art. 3.14 Wet IB 2001 en art. 9, 9a en 10 Wet Vpb) / 33
3.6.4 Loon- en prijswijzigingen en waardering pensioenverplichtingen (art. 3.26-3.29c Wet IB 2001) / 33
3.6.5 Afschrijving op bedrijfsmiddelen (art. 3.30-3.38 en art. 3.52 Wet IB 2001) / 33
3.6.6 Egalisatie- en herinvesteringsreserve (art. 3.53, 3.54 en 3.54aa Wet IB 2001) / 34
3.6.7 De fusie- en splitsingsfaciliteiten (art. 3.56 en 3.57 Wet IB 2001 en art. 14-14b Wet Vpb) / 36
3.6.8 Boekjaar en functionele valuta (art. 7 lid 4 en 5 Wet Vpb) / 36
3.6.9 Kwijtscheldingswinst fiscale eenheid (art. 8 lid 4 Wet Vpb) / 37
3.6.10 Arm’s-length-beginsel en transfer pricing (art. 8b Wet Vpb) / 37
3.6.11 Regels rondom tegengaan mismatches bij toepassing zakelijkheidsbeginsel (art. 8ba-8bd en art. 35 Wet Vpb) / 39
3.6.12 Aftrekbeperkingen (art. 9, 9a en 10 Wet Vpb) / 39
3.6.13 Winstdrainage (art. 10a Wet Vpb) / 40
3.6.14 Art. 10b Wet Vpb / 40
3.6.15 Eindafrekening (art. 15d Wet Vpb) / 40
3.7 Bespreking van een aantal niet van overeenkomstige toepassing zijnde bepalingen / 41
3.7.1 De deelnemingsvrijstelling en samenhangende regelingen / 42
3.7.2 De aandelenfusiefaciliteit / 42
3.7.3 De fiscale eenheid / 42
3.7.4 Aftrekbeperking gemengde kosten / 42
3.7.5 De maatregelen uit EU-richtlijnen ATAD 1 en ATAD 2 / 42
3.7.6 De afrekening en doorschuifregeling bij omzetting van een rechtspersoon / 43
3.8 De 10% kostenverhoging (uplift) / 43
3.8.1 Achtergrond en werking / 43
3.8.2 Werking / 44
3.8.3 Kosten / 45
3.8.4 Uitgezonderde kosten / 45

HOOFDSTUK 4
De investeringsaftrek / 49
4.1 Achtergrond / 49
4.2 Werking / 49
4.3 Investeringen in mijnbouwwerken / 49
4.3.1 Mobiele mijnbouwwerken / 50
4.3.2 Investeringsverplichtingen verbonden partijen / 50
4.3.3 Nog niet in gebruik genomen mijnbouwwerken / 50
4.4 Investeringen tijdens opsporingsfase / 51
4.5 Ministeriële regeling / 51
4.6 Convenant landvergunningen: geen investeringsaftrek / 51

HOOFDSTUK 5
Verliesverrekening / 53
5.1 Verliesverrekening conform regels Wet Vpb / 53
5.2 Beschikking vereist / 54
5.3 Bijzondere situatie: tenietgaan en herleven winstaandeelplicht / 54

HOOFDSTUK 6
Het tarief en het verrekenbaar bedrag / 57
6.1 Het tarief / 57
6.2 Het verrekenbaar bedrag / 57
6.3 Positief verrekenbaar bedrag en voortwenteling / 58
6.4 Negatief verrekenbaar bedrag en voortwenteling / 58
6.5 Complicaties bij achterwaartse verliesverrekening / 59
6.6 Geen verrekenbaar bedrag bij gebrek aan heffingsrecht / 59

HOOFDSTUK 7
Capita selecta winstaandeelheffing / 61
7.1 Exploratiekosten / 61
7.1.1 Het al dan niet (verplicht) activeren van exploratiekosten / 61
7.1.2 Het Boorput I-arrest (BNB 1995/180) / 62
7.1.3 Het Boorput II-arrest / 62
7.1.4 Beschouwing en praktijk / 64
7.2 Vorderingen en schulden / 65
7.2.1 Exploratiefinanciering / 65
7.2.2 Rendement op (overtollige) liquide middelen en kortlopende groepsvorderingen / 67
7.2.3 Handelsvorderingen / 67
7.2.4 Vorderingen op een ander winningsbedrijf / 67
7.3 Afschrijvingen en het UOP-systeem / 68
7.4 De ontmantelingsvoorziening / 70
7.5 Verhuur van installaties aan derden (third-party income) / 72
7.5.1 HR 14 april 2014, BNB 2014/121 / 74
7.6 De aanvraag van een winningsvergunning / 76
7.6.1 De betaling door EBN bij deelname in de winningsvergunning / 76
7.7 De aan- en verkoop van een opsporingsvergunning / 77
7.7.1 Aankoop tegen een vaste prijs / 77
7.7.2 Aankoop tegen een overriding royalty interest / 77
7.7.3 Verkoop / 78
7.7.4 Aandachtspunten bij aan- of verkoop van een opsporingsvergunning / 78
7.8 De aan- en verkoop van een winningsvergunning / 78
7.8.1 Aankoop tegen een vaste prijs / 78
7.8.2 Aankoop tegen een overriding royalty interest / 78
7.8.3 Verkoop tegen een vaste prijs / 79
7.8.4 Verkoop tegen een overriding royalty interest / 79
7.8.5 Aandachtspunten bij aan- of verkoop / 80
7.9 De ‘omzetting’ van een winningsvergunning in een opslagvergunning / 80
7.10 De fiscale behandeling van farm-in- en farm-out-transacties / 82
7.11 De aftrekbaarheid van cijns, oppervlakterechten en andere heffingen / 82
7.12 Nagekomen kosten en baten / 82
7.13 Fraus legis binnen het winstaandeel? / 82

HOOFDSTUK 8
Internationale aspecten / 83
8.1 Buitenlandse activiteiten van Nederlandse winningsbedrijven / 83
8.2 Buitenlandse vennootschap met Nederlandse winningsvergunning / 83
8.3 Grensoverschrijdende voorkomens / 83
8.3.1 Verenigd Koninkrijk / 84
8.3.2 Duitsland / 84
8.3.3 België / 84
8.3.4 Noorwegen / 85
8.4 Caribisch Nederland / 85

HOOFDSTUK 9
Oppervlakterecht, cijns en de afdracht aan de provincie / 87
9.1 Beperkt tot koolwaterstoffen / 87
9.2 Oppervlakterecht / 87
9.2.1 Kring van verschuldigden / 87
9.2.2 Heffingsmaatstaf / 88
9.2.3 Tarief / 88
9.2.4 Tijdvak en aangifte / 88
9.3 Cijns / 89
9.3.1 Kring van verschuldigden / 89
9.3.2 Heffingsmaatstaf / 89
9.3.3 Tarief / 91
9.3.4 De (tijdelijke) verhoging van de cijns / 93
9.3.5 Relatie met reguliere cijns en geldigheidsduur / 95
9.3.6 Tijdvak en aangifte / 95
9.4 Afdracht aan de provincie / 96
9.4.1 Kring van verschuldigden / 96
9.4.2 Heffingsmaatstaf / 96
9.4.3 Tarief / 96
9.4.4 Tijdvak en aangifte / 97
9.5 Retributies / 97
9.5.1 Kring van verschuldigden / 97
9.5.2 Tarief / 98
9.5.3 Tijdvak en aangifte / 98

HOOFDSTUK 10
Formele aspecten / 99
10.1 Toepassing AWR en Invorderingswet / 99
10.1.1 Bezwaar en beroep / 99
10.1.2 De belastingrente / 100
10.2 De rol van de Belastingdienst / 100
10.2.1 Bevoegdheid / 100
10.2.2 De doorlopende audit / 100

HOOFDSTUK 11
Overige onderwerpen / 101
11.1 Overgangsrecht / 101
11.2 Financiële afspraken pre-1965 concessies (inclusief het Groningenveld) / 101
11.3 Financiële voorwaarden voor andere Mijnbouwwetvergunningen / 102
11.4 Het Waarborgfonds mijnbouwschade / 103
11.5 De Wet tijdelijke solidariteitsbijdrage in 2022 / 103

BIJLAGEN
BIJLAGE 1
Relevante bepalingen uit hoofdstuk 5 Mijnbouwwet / 107
BIJLAGE 2
Mathematische herleiding verschuldigd winstaandeel en verrekenbaar bedrag / 121
BIJLAGE 3
Voorbeeld werking unitisation / 125
BIJLAGE 4
Rekenvoorbeeld UOP-afschrijvingsmethodiek / 127
BIJLAGE 5A
Rekenvoorbeeld UOP-opbouw ontmantelingsvoorziening (jaarlagensysteem) / 129
BIJLAGE 5B
Rekenvoorbeeld UOP-opbouw ontmantelingsvoorziening (cumulatief systeem) / 131
BIJLAGE 6A
Rekenvoorbeeld winstaandeel 1 / 133
BIJLAGE 6B
Rekenvoorbeeld winstaandeel 2 / 135
BIJLAGE 6C
Rekenvoorbeeld winstaandeel 3 / 137
BIJLAGE 6D
Rekenvoorbeeld winstaandeel 4 / 139
BIJLAGE 7
Overzicht belastingverdragen / 141
BIJLAGE 8
Historisch overzicht relevante wetswijzigingen / 145
BIJLAGE 9
Uitspraak CBb 3 januari 1996, No. 94/2802/062/310 / 147
BIJLAGE 10

Trefwoordenregister / 153