Omtrent verwijzingsinstructies (1915-1952)

Na cassatie volgt doorgaans een verwijzing. Welke verschijningsvormen zien we terugkeren in de bijbehorende verwijzingsinstructies? Hoe laten ze zich onderverdelen? Op welke taken van de rechter sturen ze aan? Deze uitgave verkent de antwoorden op vragen zoals deze, gebaseerd op duizenden arresten van de Hoge Raad tussen 1915 en 1952.

Na cassatie neemt de Hoge Raad een beslissing over de verdere behandeling van de zaak. Meestal volgt verwijzing. Om de feitenrechter niet het hoofd te laten breken over de vraag wat er van hem verwacht wordt, bevat een verwijzing een opdracht met concrete instructies.

Welke verschijningsvormen zijn kenmerkend voor dergelijke verwijzingsinstructies? Op welke wijze kunnen we ze typologisch classificeren? Welke formuleringen kenschetsen de typische instructie?

Omtrent verwijzingsinstructies (1915 - 1952) exploreert de vroege jaren van de cassatierechtspraak en schetst daarmee een helder beeld van de dominante formuleringen en patronen in de verwijzingsinstructies uit deze tijd. Hiertoe heeft de auteur de verzameling Beslissingen in Belastingzaken geopend en duizenden arresten van de Hoge Raad tussen 1915-1952 geanalyseerd.

Dit onderzoek hanteert een typologische ordening in twee soorten verwijzingsinstructies. Aan de ene kant kunnen instructies wijzen op wat de verwijzingsrechter moet onderzoeken. Oftewel: een concrete toelichting van welke geschilpunten en onbehandelde bezwaren nader onderzoek vereisen. Aan de andere kant kunnen verwijzingsinstructies betrekking hebben op de wijze waarop de beslissingsrechter de zaak moet behandelen en beslissen. Dit omvat de argumenten, rechtsregels en vervolgvragen die de rechter in overweging moet nemen.

Niet alleen schept het onderzoek orde met een typologische ordening van de op het eerste gezicht amorfe verwijzingsinstructies van 1915-1952. Ook brengt het details aan het licht over de rechtspraktijk uit deze tijdsperiode, of - poëtisch uitgedrukt - laten de kieren in het canvas de werkelijkheid van toen doorschemeren.